Tên Nomen và prenomen trên các con dấu

Tên nomen của Sheshi[note 4] được khắc trên hai trăm con dấu hình bọ hung, mà tạo thành những sự chứng thực duy nhất cho triều đại của ông. Số lượng các con dấu bọ hung quy cho thuộc về Sheshi lại được tương đương về số lượng chỉ duy nhất bởi những con dấu bọ hung có mang tên prenomen Maaibre,[9] có nghĩa là "Người lương thiện là trái tim của Ra".[7]Dựa trên những nét gần giống nhau về phong cách giữa cả hai nhóm con dấu hình bọ hung cũng như số lượng đáng lẽ ra phải không tương xứng của chúng,[10] các nhà Ai Cập học đã đi đến sự đồng thuận rằng Maaibre là tên prenomen của Sheshi.[8][9][11]

Do đó, Maaibre Sheshi là vị vua được chứng thực tốt nhất của thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai xét về phương diện các đồ tạo tác được quy cho ông, với 396 con dấu và hai vết dấu cho thấy tên nomen hoặc prenomen của ông.[13] Con số này cao hơn gấp 3 lần so với con số 123 con dấu được quy cho vị vua được chứng thực tốt tiếp theo của thời kỳ này, Yakbim Sekhaenre.[note 5][14]

Ngoài những con dấu này, Manfred Bietak đã đề xuất rằng một con dấu được phát hiện ở Avaris và được khắc cùng với tên của một vị vua "Shenshek" có thể được quy cho Sheshi.[15] Kết luận này bị Kim Ryholt và Darrell Baker bác bỏ, họ tin rằng Shenshek là một vị vua khác biệt.[16][17]

Vị trí của các hiện vật

Trên 80 phần trăm các con dấu được quy cho Maaibre Sheshi lại không rõ nguồn gốc,[note 6] nhưng 20 phần trăm còn lại đã được tìm thấy trên khắp Ai Cập, Nubia và Canaan, điều này cho thấy sự tiếp xúc về thương mại và ngoại giao rộng rãi dưới triều đại của Sheshi.[19]

Những phát hiện quan trọng bao gồm các con dấu từ Lachish, Gezer, Jericho, Tel Michal[20], Amman và Tell el-Ajjul[21] ở Canaan. Ở Hạ Ai Cập, ba con dấu đã được phát hiện ở Tell el-Yahudiya và Tell el-Mashkuta và tám con dấu khác đến từ khu vực châu thổ rộng lớn hơn.[22] Bốn con dấu có nguồn gốc từ Saqqara[23] và năm con dấu khác đến từ các địa điểm ở miền Trung Ai Cập như Abusir el-Melek, Kom Medinet Ghurab, Kom el-Ahmar và Deir Rifa. Về phía Nam, ở Thượng Ai Cập, có tổng cộng có hai mươi con dấu được biết đến từ Abydos, Hu, Thebes, Elephantine, Esna và Edfu,[24]Ở Nubia, các con dấu của Sheshi đã được tìm thấy trong pháo đài của người Ai Cập ở Uronarti và Mirgissa, ngoài ra chúng còn được tìm thấy ở Dakka, Kerma, Sayala, Aniba, Masmas, Faras, Ukma, Akasha và Sai.[18]Cuối cùng, hai vết dấu của Sheshi đã được tìm thấy ở Carthage,[25][26] trong một văn cảnh có niên đại về mặt khảo cổ học là vào thế kỷ thứ 2 TCN.[27]

Các con dấu của Sheshi ngày nay nằm rải rác ở nhiều bảo tàng khác nhau, bao gồm bảo tàng Israel,[28] bảo tàng Petrie,[note 7][30] Ashmolean, Bảo tàng Anh Quốc, Louvre, Bảo tàng Nghệ thuật Walters,[31] Bảo tàng Mỹ thuật Metropolitan[32] và Bảo tàng Ai Cập của Cairo.[33]

Nguồn lịch sử

Không có sự chứng thực lịch sử nào cho Sheshi được biết đến chắc chắn. Sheshi không có mặt trong cuộn giấy cói Turin, một bản danh sách vua được viết trên giấy cói vào thời đại Ramesses và giữ vai trò như là nguồn lịch sử chính cho thời kỳ Chuyển tiếp thứ Hai.[34]Điều này là bởi vì đoạn ghi lại các vị vua từ vương triều thứ 13 tới 17 trong cuộn giấy cói này đã bị hư hỏng nặng[35] và do đó không thể dựa vào văn kiện này để giải quyết được vấn đề về vị trí của Sheshi trong biên niên sử.

Chúng ta không chắc chắn liệu rằng Sheshi có được đề cập tới trong tác phẩm Aegyptiaca, một tác phẩm lịch sử Ai Cập được vị tư tế Manetho viết vào thế kỷ thứ 3 TCN dưới triều đại của Ptolemy II (283–246 TCN) hay không. Thực vậy, tác phẩm Aegyptiaca chỉ ghi lại tên gọi theo tiếng Hy Lạp cho các vị pharaon của Ai Cập và việc đồng nhất Sheshi với bất cứ tên gọi cụ thể nào lại vẫn còn gây tranh cãi.[36]

Cuối cùng, Aharon Kempinski và Donald B. Redford đã đề xuất rằng Sheshi chính là nhân vật lịch sử được lấy làm hình mẫu cho nhân vật Sheshai trong Kinh thánh, một trong những Anakim sống ở Hebron vào thời điểm người Hebrew chinh phục Canaan theo Câu 13:22.[37][38] David Rohl còn tiến xa hơn và dứt khoát đồng nhất Sheshi với Sheshai.[39]